ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΜΠΟΝ

Κραμπόν και πιολέ είναι οι αχώριστοι σύντροφοί μας σε κάθε εξόρμηση στο χειμερινό βουνό. Τα κραμπόν είναι μεταλλικά καρφιά τα οποία προσαρμόζουμε πάνω στις μπότες μας για να μπορέσουμε να κινηθούμε σε παγωμένο πεδίο. Είναι απαραίτητα μιας και χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε ούτε ένα βήμα σε παγωμένο πεδίο. Υπάρχουν διάφορα είδη κραμπόν ανάλογα με τη δραστηριότητα που επιλέγουμε. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή...

Λίγα ιστορικά στοιχεία

Η χρήση "κραμπόν" φαίνεται να είναι μια παλιά... πολύ παλιά ιδέα. Πριν από 3.000 περίπου χρόνια Κέλτες ανθρακωρύχοι χρησιμοποιούσαν μεταλλικά καρφιά στα παπούτσια τους για να μην γλιστράνε, ενώ κάτι παρόμοιο γίνονταν την ίδια περίοδο στον Καύκασο για να διευκολυνθεί η μετακίνηση στο χιόνι. Μάλιστα στην αψίδα του Κωνσταντίνου στη Ρώμη αναπαριστάται ένα αρχαίο κραμπόν. Μέχρι και τον 16ο αιώνα οι κυνηγοί στην Ευρώπη προσάρμοζαν στα παπούτσι τους ειδικά εξαρτήματα, που έμοιαζαν με νύχια, για να κινούνται με μεγαλύτερη ευκολία.

Η αλήθεια είναι πως το μοντέρνο κραμπόν άρχισε να παίρνει μορφή στις αρχές του 1900 και παρά την εξέλιξη των υλικών η αρχική ιδέα παραμένει η ίδια. Το πρώτο σύγχρονο κραμπόν δημιουργήθηκε από τον Oscar Johannes Ludwig Eckenstein, Βρετανό αναρριχητή και ορειβάτη. Το πρώτο εμπορικό κραμπόν (με 10 αιχμές - καρφιά) κατασκευάστηκε από τον Grivel το 1910 και μέχρι το 1920 είχε εκτοπίσει τα προϋπάρχοντα μοντέλα.

Το 1938 κατά την ανάβαση της δυτικής κόψης του Eiger κάνουν την εμφάνισή τους τα κραμπόν με 12 καρφιά (2 οριζόντια στη μύτη) από τους Γερμανούς Anderl Heckmair και Ludwig Vörg οι οποίοι με ευκολία κατάφεραν να προσπεράσουν τους Αυστριακούς οι οποίοι φορούσαν κραμπόν με 10 αιχμές. To 1967 κατασκευάζονται τα άκαμπτα κραμπόν από τους Yvon Chouinard και Tom Frost. Το 1980 δημιουργείται κραμπόν μόνο με μια αιχμή μπροστά για καλύτερη τοποθέτηση της μπότας στην παγοαναρρίχηση.

Η ανατομία ενός κραμπόν

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι από κραμπόν, όμως τα βασικά τους μέρη είναι σχεδόν τα ίδια.

Δέσιμο

Το δέσιμο είναι ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά τα οποία κοιτάμε πριν αγοράσουμε ένα κραμπόν. Πρέπει να έχουμε υπόψιν μας πως όλα τα κραμπόν δεν είναι για όλες τις μπότες και αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που προσαρμόζονται στο παπούτσι μας. Έτσι έχουμε τρεις τύπους:

δετά: είναι το πιο απλό μοντέλο. Μπορεί να φορεθεί σχεδόν σε όλες τις μπότες ακόμα και τις εύκαμπτες πεζοπορικές. Δένονται πάνω στη μπότα με ιμάντες. Είναι ιδανικές για πεζοπορίες στο χιόνι και για μικρές κλίσεις. Στα μειονεκτήματά τους είναι πως το δέσιμο είναι χρονοβόρο, δεν κρατάνε τη μπότα τόσο σταθερή όσο τα άλλα μοντέλα και μπορεί η μπότα να κουνιέται μέσα στο κραμπόν.

semi-fast: είναι τα πιο δημοφιλή ορειβατικά κραμπόν. Αποτελούνται από ένα στέλεχος για προσαρμογή μπροστά ενώ στο τακούνι έχουν ειδικό μηχανισμό ο οποίος απαιτεί να υπάρχει εγκοπή στο πίσω μέρος της μπότας για να πιαστεί. Το φόρεμά τους είναι γρήγορο, ταιριάζουν σε πολλούς τύπους μπότας και φοριούνται εύκολα ακόμα και με γάντια. Συγκρατούν τη μπότα πολύ καλά στη θέση της. Μόνο μειονέκτημα είναι πως ταιριάζουν μόνο σε μπότες που διαθέτουν την ειδική εγκοπή οπότε δεν μπορούν να μπουν σε ένα απλό πεζοπορικό μποτάκι.

fast: για να προσαρμοστεί αυτός ο τύπος κραμπόν είναι απαραίτητες εγκοπές στο μπροστινό και το πίσω μέρος του παπουτσιού. Το μπροστινό μέρος συγκρατιέται στη θέση του με συρμάτινο πλέγμα ενώ το κραμπόν ολοκληρώνεται με ιμάντα ο οποίος ασφαλίζει το κραμπόν. Είναι ο τύπος που φοριέται πιο εύκολα και γρήγορα από όλους φορώντας γάντια.

Αιχμές - καρφιά: Αποτελούν ένα σημαντικό μέρος του κραμπόν μιας και αυτά είναι που μας κρατάνε πάνω στον πάγο. Βρίσκονται στις επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με τον πάγο, δηλαδή κάτω από το παπούτσι. Στα περισσότερα μοντέλα είναι από ατσάλι ή ανοξείδωτο ατσάλι. Ο αριθμός τους διαφέρει ανάλογα με τη δραστηριότητα. Τα πιο απλά έχουν 10 αιχμές, τα πιο τεχνικά 12 (με 2 να βρίσκονται στη μύτη) και αυτά που είναι για πάγοαναρρίχηση έχουν 14. Συνήθως όλα τα μοντέλα έχουν 4 αιχμές κάτω από την φτέρνα ενώ οι υπόλοιπες βρίσκονται μπροστά.

Έτσι τα κραμπόν ανάλογα με τις αιχμές τους μπορούν να χωριστούν σε:

πεζοπορικά: έχουν 10 καρφιά με τα δύο μπροστινά να είναι οριζόντια και να έχουν ήπιο προφίλ. Είναι κατάλληλα για απλές πεζοπορίες σε παγωμένο χιόνι χωρίς τεχνικές δυσκολίες.
ορειβατικά: έχουν 12 αιχμές και τα 2 μπροστινά προεξέχουν περισσότερο. Ιδανικά για ορειβασία που μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε και κάποιο τεχνικό πέρασμα.
αναρριχητικά: τα κραμπόν της παγοαναρρίχησης έχουν 14 αιχμές με τις μπροστινές να είναι πιο μακριές και κάθετες, ενώ έχουν έντονο προφίλ.

Τα δύο μπροστινά καρφιά μπορεί να είναι τοποθετημένα είτε οριζόντια είτε κάθετα.

οριζόντια τοποθετούνται οι αιχμές σε κραμπόν που είναι για πεζοπορία και για κάποια τεχνικά περάσματα.
κάθετα είναι τα καρφιά σε κραμπόν που προορίζονται κυρίως για παγοαναρρίχηση και μπορούν εύκολα να μπούνε σε σχισμές. Πολλές φορές σε αυτά τα κραμπόν υπάρχουν και δευτερεύουσες αιχμές για επιπλέον σταθερότητα.

Τέλος υπάρχουν κραμπόν με μια αιχμή, κυρίως αυτά της παγοαναρρίχησης, τα οποία δίνουν μεγαλύτερη ακρίβεια στην τοποθέτηση του ποδιού και προτιμούνται από όσους κάνουν μεικτές διαδρομές. Διαθέτοντας μια μόνο αιχμή ο χρήστης μπορεί να περιστρέψει το πόδι του με μεγαλύτερη ευκολία. Σε πολλά κραμπόν οι δύο μπροστινές αιχμές είναι ρυθμιζόμενες και έτσι μπορούμε να τις προσαρμόσουμε ανάλογα με τη δραστηριότητα που κάνουμε ή να τις αντικαταστήσουμε. Είναι μια καλή επιλογή για όσους κάνουν μεικτή αναρρίχηση, όπου τα μπροστινά καρφιά φθείρονται εύκολα. Από την άλλη είναι πιο βαριά και έχουν αρκετές βίδες.

Σκελετός: Ο σκελετός ενός κραμπόν μπορεί να είναι εύκαμπτος, ημιάκαμπτος και άκαμπτος κάτι το οποίο εξαρτάται από την κεντρική λάμα.

εύκαμπτος: ιδανικά για όσους θέλουν να περπατήσουν σε μικρές κλίσεις ή να πεζοπορήσουν σε παγωμένο χιόνι, κατάλληλα εύκαμπτες μπότες.
ημιάκαμπτος: σήμερα είναι η πιο διαδεδομένη λύση. Προσφέρουν καλή ισορροπία κατά το περπάτημα και σταθερότητα σε κλήσεις. Είναι κατάλληλη για όσους έρχονται σε επαφή με "λίγο από όλα".
άκαμπτες: προσφέρουν επιπλέον ενίσχυση και σταθερότητα πατήματος κατά την παγοαναρρίχηση όμως μιας και δεν "σπάνε" δυσκολεύουν πολύ το περπάτημα. Σε περίπτωση που τα βάλουμε σε εύκαμπτες μπότες μπορεί και να βγούνε.

Η κεντρική λάμα διαθέτει κάποιον τρόπο ρύθμισης, με κλίπ ή πίρο, ώστε να προσαρμόσουμε το κραμπόν στο μέγεθος της μπότας μας.

Anti bot

Το antibot ή anti-balling είναι ένα σύστημα σχεδιασμένο έτσι ώστε να διώχνει το χιόνι που μαζεύεται κάτω από το κραμπόν. Με το χιόνι που μαζεύεται χάνουμε την επαφή με το έδαφος και μπορούμε πολύ εύκολα να χάσουμε την ισορροπία μας. Ένα πραγματικά χρήσιμο χαρακτηριστικό το οποίο πλέον υπάρχει σχεδόν σε όλα τα μοντέλα.

Υλικά κατασκευής

Ο σκελετός του κραμπόν μπορεί να είναι από:

ατσάλι το οποίο είναι ανθεκτικό σε χτυπήματα σε βράχο και πάγο. Ιδανικά για τεχνική ορειβασία με μειονέκτημα το βάρος.
ανοξείδωτο ατσάλι το οποίο έχει όλα τα πλεονεκτήματα από το ατσάλι ενώ επιπλέον διαβρώνεται δύσκολα.
αλουμίνιο που είναι ελαφρύ όμως χαλάει εύκολα και δεν έχει μεγάλη ανθεκτικότητα σε κακομεταχείριση.

Ταξινόμηση κραμπόν

Η επιλογή κραμπόν μπορεί να γίνει ακόμα πιο εύκολη μιας και κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση τους και την μπότα στην οποία προσαρμόζονται:

C1: εύκαμπτο κραμπόν για περπάτημα σε χιόνι και πάγο. Ταιριάζει σε όλες τις μπότες.
C2: ημιάκαμπτο κραμπόν κατάλληλο για περπάτημα σε πάγο και μεικτή αναρρίχηση. Ταιριάζει σε άκαμπτες και ημιάκαμπτες μπότες.
C3: άκαμπτο κραμπόν για πάγο σε κλίση και δύσκολη μεικτή αναρρίχηση. Μόνο για άκαμπτες μπότες.

Τέλος να σημειώσουμε πως η τιμή του κραμπόν αυξάνεται με τη αύξηση της κατηγορίας.

Πηγές:

http://www.outdoorblueprint.com/outfit/crampons/

https://www.ellis-brigham.com/advice-inspiration/guides-and-advice/buying-guides/crampon-buying-guide

https://www.rei.com/learn/expert-advice/crampons-snow-ice-climbing.html

http://www.shoeguide.org/crampons/